Wzrastająca popularność ziołolecznictwa powoduje, że coraz więcej osób chętnie sięga po preparaty roślinne dostępne w aptekach bez recepty. Jednym z najczęstszych sposobów na radzenie sobie ze stresem i uczuciem napięcia nerwowego jest kozłek lekarski (łac. Valeriana officinalis), czyli inaczej waleriana. Czy jest bezpieczna i kiedy warto po nią sięgnąć?

Waleriana – dlaczego warto po nią sięgnąć

Składnikiem, który często pojawia się w lekach na uspokojenie, jest waleriana, znana też jako kozłek lekarski. Występuje ona nie tylko w Europie, ale także Ameryce Północnej, Azji Zachodniej, Japonii i Mandżurii.

Wysokość łodygi tej rośliny sięga nawet dwóch metrów, natomiast kwiaty są drobne, o barwie białej przez liliową do różowej. Waleriana wydziela charakterystyczny, słodki aromat^1,2.

W ziołolecznictwie wykorzystuje się kłącze i korzeń waleriany zebrane późną jesienią w drugim roku wegetacji. Z wysuszonego i rozdrobnionego kłącza kozłka lekarskiego produkuje się też herbatę walerianową.

Waleriana – dlaczego warto po nią sięgnąć

Uspokajające właściwości waleriany wynikają z jej unikalnego składu. Głównymi substancjami biologicznie czynnymi są walepotriaty (m.in. waltrat, izowaltrat, acetylowaltrat), a także ester irydoidowy – walerozyd. Kolejnym składnikiem kozłka lekarskiego jest olejek eteryczny zawierający takie związki, jak:

• monoterpeny, 
• frakcja seskwiterpenowa,
• kwas walerenowy, acetoksywalerenowy, hydroksywalerenowy.

Naukowcy są zdania, że sedatywne działanie kozłka lekarskiego wynika również z zawartych w roślinie linaryny oraz kwasu hesperydynowego. Co ciekawe, badania potwierdziły, że ekstrakt z kozłka lekarskiego ma przeciwlękowy i uspokajający efekt podania zbliżony do diazepamu – silnego leku dostępnego wyłącznie na receptę. Skuteczność kozłka wynika z pobudzenia wydzielania kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) przy jednoczesnym zahamowaniu jego wychwytu zwrotnego. Powoduje to zmniejszenie pobudliwości neuronów i ograniczenie odpowiedzi na bodźce².

Waleriana – kiedy stosować?

Korzeń kozłka stosuje się przede wszystkim w stanach napięcia nerwowego. Waleriana przyspiesza zaśnięcie oraz wydłuża czas relaksu.

Dodatkowo wspiera również zachowanie dobrego samopoczucia podczas PMS (zespołu napięcia przedmiesiączkowego). Dzięki przyjmowaniu kozłka lekarskiego, osoby zmagające się z gorszym samopoczuciem przed menstruacją, mogą zminimalizować wahania nastrojów i napięcie nerwowe. Warto również wiedzieć, że kozłek lekarski, z tych samych powodów, jest polecany również w okresie menopauzy³.

W literaturze wskazuje się na zasadność łączenia kozłka lekarskiego z melisą lekarską lub szyszkami chmielu, co daje efekt synergistyczny². Przykładem leku, który łączy zalety kilku substancji pochodzenia roślinnego o działaniu uspokajającym, jest Persen^® Forte. W jego składzie znajdują się standaryzowane ekstrakty z waleriany, melisy lekarskiej oraz mięty pieprzowej⁴.

Dlaczego warto stosować leki na bazie naturalnych składników jak waleriana? Substancje roślinne często działają holistycznie, wspierając równowagę organizmu. Waleriana jest zatem ważnym elementem terapii naturalnej dla osób poszukujących metod łagodzenia objawów stresu i napięcia.

Bibliografia: