Stres to naturalna reakcja organizmu na niecodzienne sytuacje, które wymagają od nas większego skupienia i energii. Nie zawsze stres jest jednak taki sam. Istnieje różnica między zwykłym stresem, mobilizującym nas do działania, a bardziej złożonym i często lekceważonym stresem oksydacyjnym. W poniższym artykule przedstawimy różnice między tymi zjawiskami, opowiemy, w jaki sposób stres oksydacyjny wpływa na naszą odporność, oraz przedstawimy strategie obniżające jego poziom.

Stres zwykły a stres oksydacyjny

Różnica między stresem oksydacyjnym a tym zwykłym polega na rodzaju substancji zaangażowanych w reakcję organizmu. Zwykły stres to reakcja na bodziec wywołujący odpowiedź fizjologiczną, taką jak podwyższony poziom kortyzolu czy przyspieszone bicie serca. Jest to naturalne zjawisko, które pozwala nam przystosować się do sytuacji wymagającej większej uwagi i energii.

Stres oksydacyjny to stan, w którym komórki są narażone na działanie wolnych rodników, uszkadzających ich struktury. Jest on związany z procesami biochemicznymi i fizjologicznymi na poziomie komórkowym, a nie tylko z behawioralnymi reakcjami organizmu. W przypadku tego rodzaju stresu uszkodzenia komórek mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, dlatego istotne jest utrzymywanie równowagi między produkcją a neutralizacją wolnych rodników.

Stres oksydacyjny a odporność

Organizm zdrowego człowieka produkuje kilka enzymów neutralizujących wolne rodniki, zapobiegając w ten sposób ich szkodliwym efektom. W przypadku występowania długotrwałego stresu oksydacyjnego naturalne mechanizmy obronne mogą być przytłoczone, co prowadzi do chronicznego stanu zapalnego i osłabienia układu odpornościowego.

Wolne rodniki to cząsteczki, które mogą powodować uszkodzenia nie tylko komórek, lecz także białek, lipidów oraz kwasów nukleinowych, co wiąże się również z przyspieszonym procesem starzenia się i rozwojem różnych chorób, takich jak choroby serca, cukrzyca czy nowotwory.

Strategie obniżające poziom stresu oksydacyjnego

Istnieje wiele strategii, które możemy wdrożyć, aby obniżyć poziom stresu oksydacyjnego i wzmocnić odporność. Wśród nich znajdują się:

• zdrowa i zróżnicowana dieta – bogata w antyoksydanty, takie jak owoce i warzywa, które pomagają neutralizować wolne rodniki,
• regularna aktywność fizyczna – aerobik, bieganie, pływanie, jazda na rowerze, które nie tylko poprawiają kondycję fizyczną, lecz także wspierają produkcję enzymów antyoksydacyjnych,
• odpowiedni sen – podczas spania organizm regeneruje się, a procesy naprawcze są aktywowane; właściwa ilość snu pomaga utrzymać prawidłową równowagę hormonalną, co przekłada się na redukcję stresu oksydacyjnego,
• techniki relaksacyjne – medytacja, joga, trening relaksacyjny to skuteczne narzędzia zwalczające poziom stresu oksydacyjnego,
• ograniczenie ekspozycji na czynniki środowiskowe – zwłaszcza takie jak zanieczyszczone powietrze czy dym papierosowy, które zwiększają liczbę wolnych rodników.

Ponadto warto także skorzystać z leków dostępnych w aptece bez recepty, takich jak Persen® Forte, które redukują poziom stresu i zapewniają lepszą jakość snu.

Podsumowanie

Stres oksydacyjny, będący efektem działania wolnych rodników, stanowi istotne wyzwanie dla naszego zdrowia. Wpływa negatywnie na odporność oraz przyspiesza procesy starzenia się organizmu. Podejmując świadome decyzje dotyczące zdrowej diety, regularnej aktywności fizycznej, technik relaksacji czy unikania ekspozycji na czynniki środowiskowe, możemy skutecznie wzmocnić nasz system immunologiczny i poprawić jakość życia.

1. Psychologia, Rose M. Spielman, William J. Jenkins i in., Openstax Polska, Warszawa, 2020.
2. Stres oksydacyjny Część II. Zapobieganie uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki, S. Jopkiewicz, Medycyna środowiskowa, 21(2): 53-59, 2018.
3. Starzenie się organizmu a stres oksydacyjny oraz zmniejszona sprawność systemów naprawczych, A. Michalak, J. Krzeszowiak, I. Markiewicz-Górka, Postepy Hig Med Dosw (online) 68: 1483-1491, 2014.